وکیل جعل سند

مصادیق قانونی جرم جعل عبارت‌اند از:

• خراشیدن: محو کردن حروفی از روی سند با استفاده از چاقو، تیغ و … (مثلاً تبدیل کلمه «نبود» به «بود» با حذف «ن»)
• تراشیدن: محو کردن کل کلمه با استفاده از چاقو، تیغ و … (مثل محو کردن نام خریدار در مبایعه‌نامه)
• قلم بردن یا سیاه کردن: ناخوانا کردن بخش‌هایی از متن سند با جوهر و … یا خط کشیدن روی آن‌ها
• الحاق: افزودن چیزی به سند (مثل تبدیل کلمه «حسن» به «حسین» با افزودن «ی»)
• محو کردن: پاک کردن بخش‌هایی از سند با وسایلی مانند پاک‌کن یا لاک غلط‌گیر و …
• اثبات: خارج کردن سند باطل از بطلان (مانند پاک کردن مهر «باطل شد» از روی قبض پرداخت وجه)
• دست بردن در تاریخ سند
• الصاق: پیوند زدن و منضم کردن بخش‌هایی از سند به بخش‌های دیگر به صورتی که مجموع آن سند واحدی در نظر آید
• به کار بردن مهر دیگری (اعم از افراد، اداره، شرکت و …)

علاوه بر موارد فوق، جعل ممکن است ظهور مادی نداشته و معنوی باشد؛ جعل معنوی، عبارت است از قلب متقلبانه حقیقت در نوشته یا سند که به قصد اضرار به غیر صورت می‌گیرد، بدون این‌که اثر خارجی یا مادی داشته باشد؛ مثلاً اگر متهم پس از آن که قاضی، اتهام را به وی تفهیم کرد، در دفاع از خود بگوید: «اتهام را قبول ندارم» اما قاضی در متن صورت‌جلسه از قول متهم بنویسد: «اتهام را قبول دارم» مرتکب جرم جعل معنوی شده است. تشخیص جعل معنوی، نیاز به دلایل و قراینی خارج از متن سند و نوشته دارد؛ زیرا عمل ارتکابی، فعل‌وانفعالات ذهنی و فکری است که واقعیت را تحریف کرده است.

جرم جعل از جمله جرائمی است که از قدیم‌الایام و زمان پیدایش خط و اسناد در اکثر جوامع وجود داشته و امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی و ایجاد روش‌های جدید ارتکاب جرم، گسترش چشمگیری داشته است. به عنوان نمونه برای جرم جعل می‌توان به دست‌کاری شناسنامه و گذرواژه و …، امضای چک به‌جای صاحب دسته‌چک، ساخت اسکناس و ارزهای خارجی یا داخلی، تغییر در مفاد قراردادها و اسناد و نوشته‌ها و … اشاره کرد.

این امکان وجود دارد که کاربر سند مجعول، شخصی غیر از جاعل سند باشد. به طور مثال، شخصی شناسنامه جعل کند و دیگری از آن شناسنامه مجعول با علم و اطلاع از جعلیت آن استفاده کند. همچنین ممکن است جاعل و بهره‌بردار از سند مجعول یک نفر باشد؛ در هر حال، دو عمل کیفری «جعل» و «استفاده از سند مجعول» واقع شده که دو مجازات خواهد داشت. در قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مواد 523 تا 542 به جرم جعل و تزویر اختصاص داده شده است. مطابق ماده 536 این قانون، هر کس در اسناد یا نوشته‌های غیررسمی جعل یا تزویر کند یا با علم به جعل و تزویر آن‌ها را مورداستفاده قرار دهد علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا دو سال یا به سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد. علاوه بر این مورد، مجازات دیگری برای انواع و موارد دیگر جعل و استفاده از سند مجعول، در قانون پیش‌بینی شده است.